چگونه در مدينه النبی(ص) زندگی کنيم نه در محيط شيطان |

حجت الاسلام سيد محمدمهدی ميرباقری مدرس سطوح عالی حوزه علميه قم، در مراسم پايانی روز نخست هجدهمين المپياد بين‌المللی قرآن و حديث جامعهالمصطفی(ص) العالميه به سخنرانی با موضوع «سبک زندگی از منظر قرآن» پرداخت که گزيده‌ای از سخنان وی در ادامه می‌آيد:

از منظر قرآن سبک زندگی در سه سطح ناظر به رفتار شخصی، زندگی جامعه و تکامل اجتماعی، مورد بررسی قرار می‌گيرد. سبک زندگی خرد به شيوه‌هايی گفته می‌شود که به حدود زندگی شخصی انسان‌ها مرتبط است. در واقع مجموعه آدابی هستند که فرد در ارتباط با ديگران، در رفتار شخصی و در ارتباط با خداوند متعال بايد رعايت کند، اين بحث را در دو سطح ديگر هم می‌توان مطرح کرد که گاهی مغفول عنه واقع می‌شوند.

يکی از غفلت‌ها اين است که همواره سبک زندگی را در حداقل ‌ببينيم و از بحث دوم آن که در مقياس اجتماعی مطرح است، غافل باشيم. واحد مطالعه در اين بخش جامعه است که از طريق دانش‌های اجتماعی پشتيبانی می‌شود نه علومی که واحد مطالعه آن فرد است.

تمدن جديد، يک سری الگوهای اجتماعی که سبک زندگی را تشکيل می‌دهند، پيش روی ما نهاده است و اين موضوع را همه جانبه و با توجه به ساير روابط اجتماعی مورد دقت و مطالعه قرار می‌دهد.

آنچه بحث اجتماعی و مبتلابه جامعه است الگوها و مدل‌های اجتماعی است که لايه‌های مختلف حيات را تنظيم می‌کنند. در اين الگوهای اجتماعی، يک موضوع جامعه به صورت همه جانبه مورد مطالعه قرار می‌گيرد و سعی می‌شود يک مدل جامع برای همه شرايط خاص طراحی شود.

غربی‌ها سبک و آداب زندگی را مورد مطالعه قرار می‌دهند و آن را در يک مدل جامع جانمايی می‌کنند. ما آنچه به عنوان يک مدل جامع تبيين کننده سبک زندگی در بخش‌های مختلف می‌شناسيم همان الگوی توسعه است. غربی‌ها برای طراحی سبک زندگی و الگوی توسعه از يک سلسله دانش‌های پشتيبان استفاده ‌می کنند. استفاده از فنون، مهارت‌ها و هنر بايد همواره برای اشاعه سبک زندگی مورد نظر قرار گيرد و اگر قرار شد سبک زندگی اجتماعی تغيير يابد و الگوی رفتار اجتماعی، اشتغال، خوراک، مسکن، پوشاک و روابط اقشار تغيير کند، بايد يک سلسله دانش‌های پشتيبان، فنون و مهارت‌هايی در خدمت گرفته شوند تا از طريق آنها سبک زندگی تبديل به فرهنگ شود.

سطح سوم الگوی پيشرفت يا سبک زندگی در مقياس تکامل اجتماعی مورد مطالعه قرار می‌گيرد. غربی‌ها به سبک زندگی نه به عنوان يک پازل به هم پيوسته بلکه به عنوان يک پديده در حال تحول نگاه می‌کنند و به تکامل سبک زندگی می‌انديشند و برای تحول در آن برنامه‌ريزی می‌کنند. در جامعه جهانی يک سبک زندگی شناخته شده است، اين روش زندگی با ارتقای کار کرد به يک روش پيچيده‌تر، کامل‌تر و سودبخش‌تر تبديل می‌شود. سبک زندگی غربی سبک نسبتاً نو و مبتنی بر يک ايدئولوژی است که از چند قرن گذشته در جامعه بشری شکل گرفته است.

غرب ايده‌هايی را به يک ايده محقق در جامعه تبديل کرده و با ايجاد عقلانيت فلسفی برای اين ايده‌ها، فلسفه‌های مدرنی را شکل داده و به دنبال آن دانش مدرن و انقلاب علمی و صنعتی اتفاق افتاده است؛ خودشان با صراحت می‌گويند که بايد تلاش کنيم اين ايدئولوژی جهانی شود و حتی تصريح می‌کنند برای جهانی کردن اين ايدئولوژی از قدرت نظامی هم استفاده خواهيم کرد. سبک زندگی مدرن تجسد و تجسم يک ايدئولوژی است، غربی ها به دنبال ليبراليزم اقتصادی، ‌سياسی و فرهنگی هستند و می‌خواهند ايدئولوژی غربی را که يک ايدئولوژی اومانيستی ليبراليستی است در جهان گسترش دهند و رفتار اقتصادی، سياسی و فرهنگی جوامع و نيز اخلاق، تعلقات و تمايلات ملت‌ها را مبتنی بر ايدئولوژی مدرن، مهندسی، بازسازی و طراحی کنند.

سبک زندگی را که غربی ها مديريت می‌کنند قابل تأمل، بسيار پيچيده عميق و همه جانبه است. غربی‌ها دنبال آن هستند که پس از بازسازی رفتار اجتماعی و الگوهای اجتماعی، تحول اين الگوها را مديريت کنند و آنچه را تحت عنوان سبک زندگی مديريت می‌کنند در واقع بسط يک ايدئولوژی است بوده و کل جريان تجدد نيز همين است.

انقلاب صنعتی مسأله مستحدثه نيست، بلکه توسعه دموکراسی به مفهوم غربی در جوامع اسلامی است که نظام‌های سلطنتی و استبدادی به نظام‌های مشروطه و نظام‌های مشروطه به نظام‌های جمهوری مبتنی بر احزاب اجتماعی تبديل شوند و اين مسأله آزادی و حق رأی نيست بلکه يک سبک سياسی فراگير نسبت به همه لايه‌های زندگی است.

آنچه امروز به عنوان سبک زندگی موضوع دقت بايد قرار گيرد، الگوهای فراگيری است که همه شؤن زندگی را تحت پوشش قرار می‌دهد، اگر در مفهوم قرآنی سبک زندگی تأمل کنيم بايد بگوييم آن ايدئولوژی فراگيری که اسلام برای بشر طراحی می‌کند چيست، آيا زندگی که قرآن تعريف می‌کند همان زندگی است که در بحث‌های تجدد تعريف می‌شود يا زندگی ديگری است.

براساس تهاجم نرمی که اتفاق افتاده، سبک زندگی مبتنی بر ايدئولوژی مادی در جهان اسلام رو به فراگير شدن است، آنچه بايد طراحی شود سبکی فراگير نسبت به روابط خرد، الگوهای کلان و تکامل سبک زندگی اجتماعی مبتنی بر اسلام است، نبايد تنها پاسخ‌گوی اين نظام جديد باشيم، بايد ايجاد يک حادثه جديد ايجاد کنيم و رهبری سبک زندگی را مبتنی بر ايدئولوژی اسلامی در مقياس جامعه جهانی به عهده بگيريم.

استفاده از ابزارهای پشتيبان مانند علوم مختلف و هنر، برای رسيدن به يک سبک زندگی اسلامی ضروری است و هيچگاه دانش مدرن، تکنولوژی مدرن و هنر مدرن در خدمت فرهنگ اسلام و ايدئولوژی اسلامی برای ايجاد يک سبک زندگی اسلامی قرار نمی‌گيرند که اگر به دنبال سبک زندگی اسلامی هستيم، دانش‌های پشتيبان خود، فلسفه پشتيبان، هنر پشتيبان و ساختارهای اجتماعی لازم را بايد خودمان توليد کنيم و اگر می‌خواهيم الهام بگيريم بايد در اين مقياس الهام گرفت.

اگر بخواهيم کتاب الهی را مبنای آداب و مناسک و سبک زندگی خودمان قرار دهيم بايد آن را در همه عرصه‌های حياط و لايه‌های زندگی لحاظ کنيم و همه ساحت‌های زندگی، ساحت‌های قرآنی باشد، اگر همه ساحت‌های زندگی ما در بستر قرآن واقع شد جزو کسانی می‌شويم که کلمه «لا اله الا الله حصني» را روش و پرورش خود در بستر توحيد قرار داده‌اند.

تمدن غرب دارای ايدئولوژی پنهان و يک تمدن همه جانبه مبتنی بر ايدئولوژی مدرن و مادی است که همه عرصه‌های زندگی را در بر می‌گيرد، در نقطه مقابل اين تمدن که می‌خواهد يک سبک ايجاد کند و همه در برابر کفر زندگی کنند بايد سبکی را به وجود آوريم که همه در برابر توحيد و در کلمه توحيد زندگی کنند که سبک زندگی قرآنی سبک زندگی در محيط حيات طيبه و توحيد است. اگر محيط ولايت، حصن الهی است بايد تمام زندگی ما در اين محيط واقع شود، اين سبک زندگی الهی است؛ انوار توحيد و هدايت الهی در بيوتی تجلی کرده که اين بيوت، بيوت النبی و خانه‌های ولايت هستند، اگر همه زندگی ما در اين بيوت توحيد واقع شد، تجارت ما هم توحيد و ذکر است و هيچ چيز بوی دنيايی نمی‌دهد.

چگونه می‌شود ولايت نبی اکرم‌(ص) و توحيد، تبديل به مدنيت و سبک زندگی شود و چگونه می‌شود در مدينهالنبی زندگی کنيم نه در محيط ولايت شيطان؟ اگر برای سبک زندگی سه سطح ناظر به رفتار شخصی، زندگی جامعه و تکامل اجتماعی قائل شديم، يا سبک زندگی ما مبتنی بر ايدئولوژی توحيدی و الهی است يا سبک زندگی مادی.